Antakya, insanlık tarihinin derin izlerini taşıyan kadim bir kent olarak yalnızca Türkiye'nin değil tüm dünyanın kültürel oluşumu açısından değerli bir hazinedir. Antik dünyanın en önemli şehirlerinden biri olan Antakya tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış; Felsefe, sanat ve ticarette yükselmiş, farklı dinler ve kültürleri bir arada barındırmıştır. Geç Antik Çağ'ın en önemli hatiplerinden biri olan Libanios, doğduğu şehri "Antakya'ya Övgü" eseriyle tarihe mal etmiş ve Antakya'nın görkemini, kültürel zenginliğini, toplumsal dayanışmasını öne çıkarmıştır. Bugün deprem nedeniyle yeniden yapılanma sürecine giren Antakya bu sayede yeniden, yeni bir dille ele alınabilir.

 

Libanios'un Övgüleri Işığında Antakya'nın Kültürel Mirasını Yaşamak

 

"Antakya'ya Övgü" (XI. Söylev), Geç Antik Çağ'ın önde gelen hatiplerinden Sofist Libanios'un (MS 314-393) kaleme aldığı bir eserdir. Libanios, MS 314 yılında Antakya'da doğmuş ve dönemin en etkili hatiplerinden biri olarak bilinmiştir. Bu söylevinde, doğduğu şehir olan Antakya'nın güzelliklerini, kültürel zenginliklerini ve sosyalleşmesini övmektedir. "Antakya'ya Övgü", Antakya'nın düzeni, dini yapıları, siyasi duruşu, ekonomik ve sosyal koşulları hakkında bilgiler sunmaktadır. Libanios, söylevinde şehrin mimari güzelliğini, küresel ekonomikliğini ve kültürel çeşitliliğini vurgulamaktadır.

 

Libanios'un eserinde detaylıca tasvir ettiği Antakya ticaret yollarının buluştuğu, sanat ve felsefenin yükseldiği bir medeniyet merkezi olarak tarih sahnesindedir. Şehrin mimari yapıları, doğal güzellikleri ve konumu gibi unsurlar günümüzde de şehir oluşumunda dikkate alınması gereken değerlerdir. Bizce korunması, öne çıkartılması ve beslenmesi gereken yönleri şöyledir;

 

Ticaret ve Sanat Merkezi Olma Özelliği: Tarih boyunca Doğu ile Batı arasında bir geçiş yeri olan Antakyavticaret yollarının sağladığı ekonomik refah ile sanat ve kültür merkezi haline geldi. Bugün de Antakya'yı ekonomik ve kültürel olarak canlandıracak projelere ağırlık verilmeli; Yerel basın ve kültür kurumlarının desteklenmesi gerekmektedir.

 

Misafirperverlik ve Hoşgörü Kültürü: Antakya'nın kültürel hoşgörü kültürünün günümüzde korunması toplumsal barış ve uyum açısından oldukça önemlidir. Farklı etnik çeşitliliğin bir arada yaşadığı bu şehirde toplumdaki her bireyin kendine ait olacağı bir ortam meydana getirilmelidir.

 

Depremlerle Yeniden Şekillenen Antakya Özelliği: Antakya, tarih boyunca şiddetli depremlerle sarsılmış ve her seferinde yeniden inşa edilmiştir. Şehrin yeniden inşası ve depremlere dayanıklı hale getirilmesi için geçmişten alınacak dersler vardır. Bunlar ihmal edilmemelidir.

 

Antakya'yı Yeniden İnşa Etmek: Şehir Yöneticilerine Bir Rehber

 

Libanios'un sunduğu özelliklerle Antakya'nın mimari güzelliklerini korumak için şehirlerin geniş olarak depreme dayanıklı yapı tekniklerine yönelmeleri gerekmektedir. Günümüzde modern inşaat teknolojileri şehri daha dayanıklı ve güvenli hale getirilebilir ama asla ihmale gelmez. Şehirde hızlı bir yeniden inşaat süreci var ama bunlar hakkıyla yapılıyor ve kontrol edilebiliyor mu, orası şüpheli.  

 

Kültürel Dokusunu Koruyarak Modernleşen Bir Antakya

 

Antakya, geçmişinin mirasını koruyarak modern ihtiyaçlara cevap veren bir şehir olarak yeniden inşa edilmelidir. Bu süreçte, Libanios'un kültürel çeşitlilik, toplumsal dayanışma ve sanat sevgisi gibi değerleri temel olarak alınabilir.

 

Tarihi Mirasın Korunması ve Restorasyon Çalışmaları: Tarihi yapılar restore edilirken özgün mimariye sadık kalınmalı, kent yapısına katkı bulunan her ayrıntı korunmalıdır. Tarihi camiler, kiliseler ve diğer yapılar iyi bir restorasyon anlayışıyla yaşatılmalıdır.

 

Toplumsal Dayanışmanın Güçlendirilmesi: Depremlerden sonra halkların dayanışması şehir için önemli bir ahlaki görevdir.  Belediyeler ve sivil toplum örgütleri bu dayanışmayı teşvik eden projeleri geliştirmeli ve halkın ortak bir hedef etrafında birleşmesi sağlanmalıdır. Buna büyükşehir öncülük edebilir.

 

Doğaya Saygılı Bir Şehircilik

 

Libanios, Antakya'yı özgürlüklerle dolu ve doğayla uyum içinde yaşayan bir şehir olarak tarif ediyor. Bu noktada sürdürülebilir çevre politikaları benimsenmelidir:

 

Yeşil Alanların Arttırılması: Yeniden inşaa sürecinde yeşil alanların oranı muhakkak artırılmalı. Parklar, yürüyüş yolları ve insanların dinlenebileceği alanlar genişletilmeli, doğayla bütünleşmiş yaşam alanları oluşturulmalıdır.

 

Ekonomiyi Canlandırmak ve Yerel Girişimleri Desteklemek Şart

 

Libanios'un eseri, Antakya'nın ticari zenginliğini ve kültürel çeşitliliğini vurgular. Şehrin yeniden inşasında ekonomik kalkınma asla gözardı edilemez.

 

Yerel Üretim ve Turizmin Desteklenmesi: Antakya'nın tarım, sanat ve turizm potansiyeli geliştirilmelidir. Küçük işletmelerin desteklenmesi yerel ekonomiye katkı açısından çok önemlidir. Tarihi mirasın korunması ve turistik bir cazibe merkezi haline getirilmesi bu sürecin önemli bir parçasıdır.

 

Kültürel ve Sanatsal Etkinlikler: Şehir yönetimi kültür-sanat faaliyetlerini destekleyerek şehre değer katmalı, yerel sanatçılar için ayrıca alan açmalıdır. Sanat galerileri, müzeler ve kültürel etkinlikler düzenlenerek şehrin sanat ve felsefe merkezi olma özelliği sürdürülmelidir.

 

Sonuç: Antakya'yı Geçmişin Işığında Geleceğe Taşımak

 

Antakya, Libanios'un övgülerinde yer bulan ve depremlerle sınanan bir şehirdir. Tarihinin derin mirasını taşıyan bu şehir yalnızca Türkiye'nin değil dünya kültürel mirasının önemli bir parçasıdır. Şehrin bu kadim mirasına saygı gösteren, Antakya'yı geçmişinin birikimleri ile geleceğe taşıyan ve geleceğe umutla bakan bir şehir idaresi Antakya’nın büyük bir şansı olacaktır. Libanios'un Antakya'ya sevgisi vardı, onun bu sevgisi mevcut yöneticilere ilham kaynağı olabilir. Bu zengin mirasın üzerine modern şehircilik ilkeleri eklenerek Antakya geçmişten günümüze uzanan bir köprü olarak varlığını sürdürebilir. Dikkate alınması ve Antakya’ya Övgü kitabının okuması temennisi ile.