İsrail’in Küresel Algı Yönetimi Stratejilerinin Arka Planı

Hasbara İbranice bir kelime olarak "açıklama" anlamına gelse de modern uluslararası ilişkiler bağlamında İsrail’in küresel kamuoyunu kendi lehine yönlendirmek için yürüttüğü propaganda ve halkla ilişkiler stratejilerini ifade eden bir terim olarak kullanılır. Bu kavram  İsrail’in özellikle Filistin meselesi başta olmak üzere uluslararası krizlerde kamuoyu algısını kendi lehine çevirmek için kullandığı sistematik bir iletişim mekanizmasını tanımlar.

Hasbara, sadece devlet destekli bir propaganda süreci değil aynı zamanda akademik, sivil toplum, medya ve sosyal medya boyutlarıyla da geniş bir ağın parçasıdır. İsrail, yıllar içinde bu mekanizmayı devlet politikalarının ayrılmaz bir parçası haline getirmiş ve medya manipülasyonunun en sofistike örneklerini sergileyerek uluslararası desteği artırmayı hedeflemiştir.

1. Hasbara’nın Tarihsel Kökleri: İsrail Devleti’nin Kuruluşundan Günümüze

İsrail’in medya ve kamuoyu algısını yönlendirme politikaları, devletin kuruluşundan önceye dayanmaktadır. Hasbara’nın gelişim sürecini üç ana dönemde incelemek mümkündür:

1.1. Siyonist Hareket ve İlk Propaganda Çabaları (19. Yüzyıl - 1948)

Modern İsrail Devleti’nin medya stratejileri Siyonist hareketin doğuşu ile başlamıştır. 19. yüzyılın sonlarında Theodor Herzl liderliğinde ortaya çıkan Siyonizm, Avrupa kamuoyunda Yahudilerin Filistin topraklarında bir devlet kurmasının meşruiyetini sağlamak için yoğun bir propaganda kampanyası yürütmüştür.

• Siyonist Kongreler ve Medya Kullanımı: 1897’de toplanan İlk Siyonist Kongre, basını aktif bir şekilde kullanarak Yahudilerin bir “ulusal yurt” hakkı olduğunu dünyaya anlatmaya çalıştı.
• Batı Kamuoyuna Hitap: 1917’de Balfour Deklarasyonunun ilan edilmesi, büyük ölçüde Siyonist lobilerin Batı medyası üzerindeki etkinliği sayesinde gerçekleşti.
• Sloganlaştırma: "Ülkesi olmayan bir halk, halkı olmayan bir ülke" gibi söylemlerle İsrail’in gelecekteki hak iddiaları desteklendi.

1.2. İsrail’in Kuruluşu ve İlk Resmi Hasbara Stratejileri (1948-1973)

İsrail’in 1948’de bağımsızlığını ilan etmesiyle birlikte medya stratejileri daha sistematik bir hal aldı.

• 1950’ler: Devlet Destekli Hasbara Birimlerinin Kurulması
• İsrail Dışişleri Bakanlığı bünyesinde ilk resmi Hasbara departmanları oluşturuldu.
• Dünya Yahudi toplulukları, İsrail’in uluslararası kamuoyundaki imajını korumak için örgütlenmeye başladı.
• 1967 Altı Gün Savaşı ve Medya Zaferi
• İsrail’in savaşta hızlı bir zafer kazanması, dünya medyasında “kahramanca bir savunma” olarak sunuldu.
• Batı medyası İsrail’in anlatısını büyük ölçüde benimsedi.
• 1973 Yom Kippur Savaşı ve Algı Yönetimi
• İsrail’in hazırlıksız yakalanmasına rağmen savaş sonrası oluşturulan medya anlatıları İsrail’in “haklı mücadelesi” ve “kahramanca direnişi” üzerinden kurgulandı.

1.3. Modern Dönemde Hasbara’nın Kurumsallaşması (1973-Günümüz)

Soğuk Savaş sonrası dönem, Hasbara’nın devlet politikası olarak kurumsallaştığı bir süreci temsil etmektedir.

• 1990’lar ve Oslo Görüşmeleri: İsrail barış sürecinde uluslararası kamuoyunu kendi lehine çevirmek için yoğun bir medya kampanyası yürüttü.
• 2000’ler ve Dijital Hasbara:
• 2009’da İsrail hükümeti, sosyal medya platformlarına yönelik organize Hasbara programlarını başlattı.
• İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), sosyal medya birlikleri kurarak kriz anlarında anlık bilgi yaymaya başladı.

2. İsrail’in Hasbara Mekanizması: Kurumsal Yapı

İsrail, Hasbara’yı yönlendirmek için devlet, akademi ve sivil toplum kuruluşlarından oluşan geniş bir ağ kullanmaktadır.

2.1. Devlet Destekli Kurumlar

• İsrail Dışişleri Bakanlığı Hasbara Departmanı: Küresel medya için İsrail’in resmi anlatısını belirler.
• İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) Sözcülüğü: Askeri operasyonların medyada olumlu yansıtılmasını sağlar.
• Hasbara Fellowships: Amerika’daki üniversitelerde İsrail’i savunan genç liderler yetiştirir.
• Diaspora Bakanlığı: Dünya Yahudi topluluklarını İsrail’i savunmaya teşvik eder.

2.2. Medya ve Lobiler

• AIPAC (American Israel Public Affairs Committee): ABD’de İsrail yanlısı politikaların benimsenmesini sağlar.
• Camera ve Honest Reporting gibi kuruluşlar: Medyada İsrail karşıtı içerikleri tespit edip sansür baskısı uygular.
• Hasbara için ayrılan bütçe: İsrail, her yıl milyarlarca dolar medya kampanyalarına ve lobi faaliyetlerine harcamaktadır.

3. Hasbara’nın Medyada Kullanılan Yöntemleri

Hasbara, küresel medya ağlarında belirli stratejilerle kendini gösterir.

3.1. Hikâyeleştirme ve Mağduriyet Söylemi

• İsrail, kendisini “küçük, savunmasız bir ülke” olarak lanse eder.
• Hamas sürekli olarak “terörist” olarak çerçevelenir.

3.2. Çarpıtılmış Haber Çerçeveleri

• Filistinlilerin öldürülmesi "çatışma", İsraillilerin ölümü "katliam" olarak sunulur.
• İsrail askerlerinin şiddet olayları “kendini savunma” olarak aktarılır.

3.3. Sosyal Medya Manipülasyonu

• Hashtag savaşları: İsrail yanlısı Twitter botları anında karşı anlatı oluşturur.
• Filistin yanlısı hesaplar “antisemitizm” suçlamasıyla hedef alınır.

Hasbara’nın Küresel Medya Üzerindeki Etkisi

Hasbara, İsrail’in uluslararası desteğini korumak için geliştirdiği en güçlü stratejik araçlardan biri haline gelmiştir. Tarihsel süreç içinde kurumsallaşan bu sistem medya organlarından sosyal medya platformlarına kadar geniş bir alanda faaliyet göstermektedir.

Bir sonraki yazımızda “İsrail’in Küresel Medya Gücü ve Önemli Medya Kanalları” başlığı altında Hasbara’nın dünya basınındaki etkinliği ve medya üzerindeki etkisini derinlemesine inceleyeceğiz.