Hasbara, İsrail’in geleneksel medya organları üzerinden yürüttüğü propaganda faaliyetleri ile sınırlı kalmamış, dijital çağın gerekliliklerine uyum sağlayarak sosyal medyada etkili bir araç haline gelmiştir. Günümüzde bilgi akışı anlık olarak sosyal medya platformları üzerinden şekillendiği için İsrail devleti ve bağlı ağları, Twitter (X), Facebook, Instagram, YouTube ve TikTok gibi platformları aktif bir biçimde kullanmaktadır.

Bu dijital propaganda operasyonları otomatik bot hesaplar, organize troll ağları, dezenformasyon kampanyaları, hashtag manipülasyonları ve sansür baskıları gibi çeşitli stratejilerle yürütülmektedir. Özellikle Filistin-İsrail çatışması gibi kriz dönemlerinde İsrail yanlısı dijital kampanyaların belirgin şekilde arttığı gözlemlenmektedir.

1. İsrail’in Dijital Hasbara Yapıları ve Örgütlenmesi

1.1. İsrail Devleti Destekli Dijital Propaganda Mekanizmaları

İsrail’in sosyal medya üzerindeki etkisi bireysel kullanıcılar ya da bağımsız medya kanallarıyla sınırlı değildir. Doğrudan devlet destekli ve organize bir şekilde yürütülen dijital propaganda faaliyetleri mevcuttur. Bunlardan en dikkat çekici olanları şunlardır:

• İsrail Dışişleri Bakanlığı Dijital Hasbara Departmanı: İsrail’in uluslararası imajını yönetmek için sosyal medya stratejileri geliştirir ve kriz anlarında kamuoyunu etkilemek için anlık müdahalelerde bulunur.
• İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) Siber Birlikleri: Askeri operasyonları sosyal medyada haklı göstermek ve İsrail’in anlatısını yaymak için aktif bir şekilde çalışır.
• Diaspora Bakanlığı ve “Act.IL” Projesi: Dünyadaki Yahudi diasporasını mobilize ederek İsrail yanlısı sosyal medya kampanyalarına katılımı teşvik eder.
• Hasbara Fellowships ve Üniversite Destekli Propaganda Programları: ABD ve Avrupa’daki üniversitelerde İsrail yanlısı anlatıyı güçlendirmek için öğrencileri yönlendirir.

Bu yapılar aracılığıyla İsrail, dijital medya alanında güçlü bir etki mekanizması oluşturarak hem kriz yönetimi yapar hem de Filistin yanlısı anlatıyı baskılamak için sistematik müdahalelerde bulunur.

2. İsrail’in Sosyal Medya Manipülasyon Teknikleri

2.1. Otomatik Bot Hesaplar ve Troll Orduları

İsrail yanlısı sosyal medya faaliyetlerinde kullanılan en yaygın yöntemlerden biri, bot hesaplar ve organize troll grupları aracılığıyla gündem manipülasyonu yapmaktır.

• Bot Ağları: Twitter ve Facebook gibi platformlarda, İsrail’in anlatısını yaymak için binlerce otomatik hesap devreye sokulur. Bu hesaplar İsrail yanlısı tweetleri paylaşır, etkileşimi artırır ve Filistin yanlısı içeriklerin yayılmasını zorlaştırır.
• Troll Orduları: Act.IL gibi platformlar üzerinden, gönüllüler ve devlet destekli kullanıcılar organize edilerek sosyal medya üzerinde İsrail’e yönelik eleştirileri etkisiz hale getirme amaçlı kampanyalar yürütülür.

Özellikle Filistinli aktivistlerin ve gazetecilerin paylaşımlarının altına organize saldırılar düzenlenir, yorumlarla dezenformasyon yayılır ve eleştiriler “antisemitizm” suçlamasıyla itibarsızlaştırılmaya çalışılır.

2.2. Hashtag Manipülasyonu ve Algı Operasyonları

İsrail, sosyal medya platformlarında tartışmaların yönünü değiştirmek için hashtag savaşları yürütmektedir.

• Kriz Anlarında Hashtag Operasyonları: İsrail’in Gazze’ye saldırdığı dönemlerde, dünya çapında “#IStandWithIsrael” veya “#IsraelUnderAttack” gibi hashtag’ler aniden trend olur. Bu, hem bot hesaplarla hem de örgütlü dijital aktivistlerle sağlanır.
• Filistin Hashtag’lerinin Bastırılması: “#FreePalestine” gibi etiketler popüler olduğunda, İsrail yanlısı troll grupları ve bot hesaplar bu hashtag’lerin altında spam içerikler paylaşarak algoritmanın onları etkisiz hale getirmesini sağlar.

Bu yöntemler, Filistin yanlısı içeriklerin daha az görünmesini sağlarken, İsrail yanlısı anlatının ön plana çıkmasına yardımcı olur.

2.3. Sansür Mekanizmaları ve Dijital Baskı

İsrail, sosyal medya devleriyle kurduğu ilişkiler sayesinde, Filistin yanlısı içeriklerin sansürlenmesini de aktif olarak sağlamaktadır.

• Facebook ve Instagram’da Sansür: Meta (eski adıyla Facebook), İsrail’in baskılarıyla Filistin yanlısı içerikleri sıkça kaldırmaktadır. Gazze saldırıları sırasında, Instagram’da Filistin’i destekleyen binlerce içerik “topluluk kurallarını ihlal ettiği” gerekçesiyle silinmiştir.
• Twitter’da Hesap Engelleme ve Algoritmik Baskı: Filistin hakkında kritik paylaşımlar yapan hesaplar, Twitter algoritmaları tarafından “zararlı içerik” olarak etiketlenebilir ve görünürlüğü düşürülebilir.
• YouTube ve Google Filtreleri: İsrail yanlısı anlatıya ters düşen videolar, YouTube’da ya reklam gelirinden mahrum bırakılmakta ya da tamamen kaldırılmaktadır.

Bu mekanizmalar İsrail’in dijital medya ortamında neredeyse “dokunulmaz” olmasını sağlarken Filistin yanlısı anlatıyı marjinalleştirmek için sistematik bir sansür sürecinin işletildiğini göstermektedir.

3. İsrail’in Dijital Hasbara’sına Karşı Alternatif Mücadele Yöntemleri

İsrail’in dijital propaganda faaliyetlerine karşı, küresel anlamda alternatif medya, bağımsız gazetecilik ve dijital aktivizm gibi yöntemlerle mücadele edilmektedir.

• Alternatif Medya Platformlarının Güçlendirilmesi: Middle East Eye, The Intercept ve Al Jazeera gibi kuruluşlar İsrail yanlısı medya hegemonyasına karşı alternatif haber kaynakları sunmaktadır.
• Filistinli Aktivistlerin Dijital Dayanışması: “Electronic Intifada” gibi platformlar, İsrail’in dezenformasyon kampanyalarına karşı gerçekleri duyurmak için dijital aktivizm yürütmektedir.
• Kripto ve Merkeziyetsiz Ağların Kullanımı: Filistin yanlısı içeriklerin sansürden kaçınması için blockchain tabanlı medya platformları ve merkeziyetsiz haber ağları giderek daha fazla tercih edilmektedir.

Dijital Hasbara’nın Gücü ve Etkilerini Kırmak

İsrail’in sosyal medya üzerindeki manipülasyonu geleneksel Hasbara stratejilerinin dijital çağdaki versiyonu olarak karşımıza çıkmaktadır. Organize bot hesaplar, troll orduları, hashtag savaşları ve sansür mekanizmaları İsrail yanlısı anlatıyı güçlendirmeye devam etmektedir.

Ancak bağımsız medya kuruluşları, Filistinli aktivistlerin dijital dayanışması ve merkeziyetsiz platformların yükselişi bu bilgi savaşında alternatif bir alan açmaktadır. Dijital çağda Hasbara’yı kırmak sadece medya okuryazarlığını artırmakla değil aynı zamanda alternatif iletişim kanallarını güçlendirmekle mümkün olacaktır.

Bir sonraki yazımızda “Algı Yönetimi: İsrail’in Kullandığı Anahtar Söylemler” başlığı altında, İsrail’in medya ve siyaset arenasında yaydığı söylemleri detaylı bir şekilde ele alacağız.