Fransa'da Yargıtay, Esed'in yargılanmasının yolunu açabilecek "dokunulmazlık" kararını açıklayacak
Fransa'da Yargıtay, Suriye'nin devrik lideri Beşşar Esed hakkındaki insanlığa karşı suç ve savaş suçlarından yargılanmasının yolunu açabilecek "dokunulmazlık" kararını bugün açıklayacak.
Yerel saatle 15.00’te yapılacak duruşmada Yargıtay, Paris Temyiz Mahkemesinin Esed hakkında çıkardığı tutuklama emrine, Suriyeli devrik liderin dokunulmazlığı olduğu gerekçesiyle yapılan itirazı değerlendirecek.
Yargıtay, Esed’in dokunulmazlığının iptaline ya da devamına karar vererek Suriyeli devrik lider hakkındaki tutuklama emrinin geçerli olup olmadığına hükmedecek.
Ulusal basında yer alan haberlere göre, Esed'e karşı açılan davanın taraflarından Suriye Medya ve İfade Özgürlüğü Merkezi (SCM) Başkanı Mazin Derviş, Yargıtay'ın Esed aleyhine vereceği kararın "mağdurlar için büyük bir zafer" olacağını söyledi.
Derviş, böyle bir kararın ilk niteliğinde olacağına dikkati çekerek, "Bu sadece Suriyeliler için değil hangi ülkeden olursa olsun mağdurlara kapı aralayacak ve ilk kez bir ulusal soruşturma hakimi bir devlet başkanı hakkında görevde olduğu döneme ilişkin tutuklama emri çıkarma hakkına sahip olacak." dedi.
- Esed hakkında Fransa’da soruşturma başlatılmıştı
Paris’teki mahkeme, SCM avukatlarından oluşan Açık Toplum Adalet Girişimi (OSJI) ve Suriye’deki insan hakları ihlallerini kayıt altına alan Suriye Arşivi’nin şikayeti üzerine Esed hakkında soruşturma başlatmıştı.
Soruşturma 2013’teki Doğu Guta kimyasal saldırılarında insanlığa karşı suç ve savaş suçu işlendiği şüphelisiyle 2021 yılında açılmıştı.
Mahkeme, Kasım 2023’te Esed'i 2013'teki Doğu Guta kimyasal saldırılarında insanlığa karşı suç ve savaş suçuna ortaklık etmekle suçlamış ve Esed hakkında tutuklama emri çıkarmıştı.
Fransa Ulusal Terörle Mücadele Savcılığı (Pnat) görevde olan devlet başkanlarının yabancı mahkemeler önünde “yargı dokunulmazlığı olduğu” gerekçesiyle Esed hakkında çıkarılan tutuklama emrine itiraz etmiş ve temyiz yoluna başvurmuştu.
Pnat’ın başvurusunu değerlendiren Paris Temyiz Mahkemesi de 26 Haziran 2024’te alt mahkemenin Esed hakkında verdiği tutuklama emrini onamıştı.
Mahkeme kararında, kimyasal silah kullanım yasağının, emredici bir norm olarak uluslararası hukukun bir parçası olduğunu hatırlatmış ve bunun “bir devlet başkanının resmi görevinin parçası kabul edilemeyeceğine” hükmetmişti. Mahkeme ayrıca Esed’in “Suriye’de bu suçlardan yargılanamayacağını ve kişisel dokunulmazlığından feragat etmeyeceğini” belirterek Fransa’da çıkarılan tutuklama emrinin geçerli olduğuna hükmetmişti.
Rusya’da sürgünde olan Esed, Suriye’deki kimyasal saldırılara ilişkin kendisine yöneltilen suçlamaları reddetmişti.
- Yargıtay’ın Esed hakkında vereceği karar emsal teşkil edebilir
Yargıtay’ın Esed’in dokunulmazlıktan yoksun olduğuna hükmetmesi halinde Suriyeli devrik liderin kimyasal saldırılarla işlediği suçlardan yargılanmasının yolu açılacak.
Bu kararın insanlığa karşı suç ve savaş suçu işlemekle itham edilen, görevde olan veya olmayan devlet liderlerinin yabancı mahkemelerde yargılanması için emsal teşkil edebileceği belirtiliyor.
- Doğu Guta katliamı
Suriye yönetimi, 21 Ağustos 2013'te başkent Şam'ın Doğu Guta bölgesinde kimyasal silaha başvurarak 1400'ün üzerinde sivili öldürmüştü.
Katliamda, çoğu kadın ve çocuk binlerce sivil de zehirli gazlardan etkilenmişti.
Doğu Guta, 2018'de de Esed yönetiminin en sıkı ablukayı uyguladığı, neredeyse tüm silahları kullandığı bölge haline gelmişti.
Bölgedeki muhalifler, Esed yönetimi ve Rusya ile yaptıkları mecburi anlaşma neticesinde Nisan 2018'de Doğu Guta'yı boşaltmak zorunda kalmıştı.
Suriye İnsan Hakları Ağı'nın raporuna göre Şam yönetimi, Suriye'de iç savaşın başlamasının ardından muhaliflerin kontrolündeki yerleşimlere 217 kez kimyasal silah saldırısı düzenledi.